УПРАЖНЕНИЯ

reddo, reddis, reddit...;

mutabar, mutabaris, mutabatur...;

veni, venisti, venit...

б) Переведите на латинский язык:

Если можешь, следуй истине, если не можешь, воздержись от лжи.

Если бы у нас не было забот, мы не оценили бы досуга.

СЛОВА ДЛЯ ПЕРЕВОДА: sequor, secutussum, sequi— следовать; Veritas,atisf— истина; abstineo, tinui, tentum, ere— удерживать; falsum,і n— ложь; negotium, iin— дело, забота; habeo, bui, bitum, ere— иметь; aestTmo, avi, Stum, are— оценивать, опреде-лять ценность; otium, iin— досуг.

ПЕРЕВЕДИТЕ:

Si duo dolo malo fecerint, invfcem de dolo non agent (Marcianus).

Si quis intentione ambfgua vel oratione usus sit, id quod utilius ei est, accipiendum est (Ulp.).

Quantum est ius in civitate, nisi sint, qui iura regere possint! (Pomponius)

Si quis homTnem fame necaverit, in factum actionem teneri Neratius ait (Ulp.).

AmTci vitia si feras, facias tua (Publ.

Si tibi decern dem et paciscar, ut viginti mihi debeantur, non nascTtur obligatio ultra decern (Paul.).

Si impossibTlis condicio obligationTbus adiciatur, nihil valet stipulatio (Inst lust.).

Post rem tradTtam, nisi emptor pretium statim exsolvat, usGras eius praestare cogendus est (Paul.).

Si nullus sit suorum heredum, tunc heredTtas pertTnet ex lege duodecim tabularum ad agnatos (Gai.).

Si id, quod mihi Lucius Titius debet, soluturum te constituas, teneris actione pecuniae constitutae (Paul.).

Constare non potest ius, nisi sit alTquis iuris perTtus, per quem possit cottidie in melius [id ius] produci (Pomponius).

Si pecuniam deposuSro eaque uti tibi permisero, mutua magis vidStur, quam deposTta, ac per hoc periculo tuo erit (Paul.).

Dolus est, si quis nolit persequi, quod persequi potest, aut si quis nolit, quod exegSrit, solvSre (Ulp.).

Non sunt libSri, qui contra formam humani genSris converso more procreantur: veluti si mulier monstrSsum alTquid aut prodigi6sum enixa sit (Paul.).

Lex duodecim tabularum ad hereditatem liberti vocabat patronum, si intestatus mortuus esset libertus, nullo suo herede relicto (Inst. lust.).

Si id, quod emptum est, neque tradatur neque mancipetur, vendTtor cogi potest, ut tradat aut mancTpet (Paul.).

Insani sapiens nomen ferat, aequus — inlqui, ultra quam satis est virtutem si petat ipsam (Hor.).

Si servus servo fecerit iniuriam, perinde agendum [est], quasi si domTno fecisset (Paul.).

InrTtum fit testamentum, si testator capTte deminutus fuerit, aut si iure facto testamento nemo exstiterit heres (Ulp.).

Inventa in adulterio uxore marltus ita demum adulterum occidere potest, si eum domi suae deprehendat (Paul.).

Conductor omnia secundum legem conductions facere debet et si quid in lege praetermissum fuerit, id ex bono et aequo debet praestare (Inst.

Surdus et mutus, si in totum non audiant aut non loquantur, ab honorTbus civilTbus, non etiam a munenbus excusantur (Paul.).

Conubium habent cives Romani cum civTbus RomanTbus; cum peregrTnis [autem] ita, si concessum sit (sec. Ulp.).

Fetus vel partus eius rei, quae pignori data est, pignoris iure non tenetur, nisi hoc inter contrahentes convenerit (Paul.).

Quod turpi ex causa promissum est, veluti si quis homicidium vel sacrilegium se facturum promittat, non valet (Inst. lust.).

Si facto incendio, ruTna, naufragio aut quo alio simTIi casu res commodate amissa sit, non tenebTtur eo nomTne is, cui commodate est (Paul.).

lusta causa manumissionis est, veluti si quis filium filiamve aut fratrem sororemve naturalem aut alumnum aut paedagogum aut servum procuratoris habendi gratia aut ancillam matrimonii causa apud consilium [propinquorum] manumittat (Gai.).

Filia familias si iubente patre, invito domTno, servi alieni contubernium secuta sit, ancilla efficTtur, quia parentes deteriorem filiorum condicionem facere possunt (Paul.).

Convicium contra bonos mores fieri videtur, si obsqaeno nomTne aut inferiore parte corporis nudatus alTquis insectatus sit (id.).